Πρόληψη και καταστολή σμηνουργίας

Πριν λίγες μέρες μιλάγαμε για τις σμηνουργίες και το τι τις προκαλεί.
Εδώ πρέπει να πω ότι δεν σμηνουργούν όλες τις χρονιές με τον ίδιο τρόπο τα μελίσσια.
Μερικές χρονιές σμηνουργούν όλα τα μελίσσια του μελισσοκομείου μας, μερικές τα μισά ενώ ορισμένες χρονιές δεν σμηνουργεί κανένα.

Θέλω να πω ότι όλα εξαρτώνται από την νεκταροέκκριση της άνοιξης σε πρώτο βαθμό και σε δεύτερο βαθμό από τους χειρισμούς που κάνει ο μελισσοκόμος.
Όσον αφορά την νεκταροέκκριση, αυτή εμείς δεν μπορούμε να την ελέγξουμε γι αυτό την προσπερνάμε ευχόμενοι όμως να υπάρχει πολύ νέκταρ κι ας σμηνουργούν όσο θέλουν αυτά.

Όμως όσον αφορά τους χειρισμούς του μελισσοκόμου που κι αυτοί παίζουν μεγάλο ρόλο στην σμηνουργία, αυτούς πρέπει να τους δούμε με προσοχή και να επισημάνουμε τυχόν λάθη μας ώστε ν μην επαναληφτούν την επόμενη χρονιά.

Ένα μεγάλο κεφάλαιο σε αυτό τον τομέα είναι οι βασίλισσες.

Αν έχουμε βασίλισσες μεγάλης ηλικίας τότε τα μελίσσια σμηνουργούν πάρα πολύ εύκολα.

Γι αυτό πρέπει κυρίως το καλοκαίρι να αλλάζουμε οπωσδήποτε τις βασίλισσες που είναι από 3 χρόνων και πάνω τουλάχιστον.

Ένας άλλος λόγος που σμηνουργεί το μελίσσι είναι ο χώρος που έχει μέσα στην κυψέλη.

Όσο το μελίσσι έχει χώρο να χτίσει κηρήθρες να αναπτυχτεί και να γεννήσει η βασίλισσα του όλα είναι μια χαρά.

Όταν όμως αναπτυχτεί σε τέτοιο βαθμό και δεν έχει άλλο χώρο μέσα στην κυψέλη τότε ασφυκτιά και αρχίζει να σκέφτεται την σμηνουργία που και χώρο θα δώσει αφού ένα μέρος του πληθυσμού θα φύγει από την κυψέλη αλλά και η διαιώνιση του είδους θα εξασφαλιστεί όπως ξέρουμε.
Φέτος την άνοιξη του 2010 δηλαδή οι καιρικές συνθήκες δεν βοήθησαν τα μελίσσια ενώ και η νοζεμίαση θέρισε κυριολεκτικά τις μέλισσες γι αυτό είχαμε μια πολύ αργή ανάπτυξη.

Έτσι τα μελίσσια δεν αύξησαν τους πληθυσμούς τους σε τέτοιο βαθμό που να συνωστίζονται μέσα στις κυψέλες και γι αυτό φυσικό κι επόμενο ήταν να μην έχουμε φέτος μεγάλο πρόβλημα με σμηνουργίες.

Όμως , μερικά σμήνη πάντα θα φύγουν εκ παραδρομής.

Τέτοιες περιπτώσεις έχουμε όταν το μελίσσι για κάποιο λόγο προσπαθεί να κάνει αντικατάσταση, (φέτος πολλά μελίσσια κάνουν αντικατάσταση) όταν λοιπόν κάνουν αντικατάσταση και υπάρχουν αρκετά βασιλοκελιά στην κυψέλη τότε θα έχουμε και σμηνουργία, γιατί θα βγουν αρκετές βασίλισσες από αυτά ταυτόχρονα και αναγκαστικά κάποιες από αυτές θα σμηνουργίσουν.

Το ίδιο συμβαίνει κι όταν κόβουμε παραφυάδες, αν στην παραφυάδα υπάρξουν αρκετά βασιλοκελιά τότε και αυτή σμηνουργεί, και μάλιστα αν σμηνουργίσει η παραφυάδα τότε το σμήνος είναι μια χούφτα όλο κι όλο, και δεν μπορεί ούτε να τα καταφέρει αλλά ούτε και η παραφυάδα θα έχει καλύτερη τύχη αφού θα έχει αποδυναμωθεί.

Γι αυτό πρέπει να τα προσέχουμε αυτά.

Ας δούμε όμως αν προκύψουν λόγοι σμηνουργίας τι μπορούμε να κάνουμε για να απαλλαχτούμε από αυτήν.

Το πρώτο και κύριο που έχει να κάνει ο μελισσοκόμος είναι να μην επιτρέψει καν να αρχίσει το μελίσσι τάση για σμηνουργία, γιατί αν αρχίσει πολύ δύσκολα το σταματάς μετά.

Για να μην αρχίσει καθόλου λοιπόν φροντίζουμε ώστε το μελίσσι να έχει μπόλικο χώρο στην κυψέλη, πριν δηλαδή γίνει δεκάρι του δίνουμε δεύτερο πάτωμα, και πριν γίνει εικοσάρι τρίτο πάτωμα.

Αν δεν έχουμε πάτωμα να δώσουμε η αν δεν θέλουμε να το κάνουμε τριώροφο τότε έγκαιρα και όταν το μελίσσι είναι δεκαοχτάρι κόβουμε από αυτό μια παραφυάδα.

Αν πάλι δεν θέλουμε ούτε παραφυάδα να κόψουμε τότε μπορούμε να του πάρουμε σφραγισμένα πλαίσια με γόνο για να δυναμώσουμε τα μικρότερα μελίσσια μας.

Και με τους τρεις τρόπους που ανέφερα ποιο πάνω το μελίσσι θα περιορίσει την όποια όρεξη του για σμηνουργία γιατί μετά από την αφαίρεση πληθυσμού η γόνου η μετά την πρόσθεση πατώματος αυτό θα προσπαθήσει ξανά να αναπτυχτεί ώστε να καλύψει κάθε διαθέσιμο χώρο που υπάρχει στην κυψέλη.

Ωστόσο αυτό θα του πάρει κάμποσες μέρες, να καλύψει δηλαδή τον χαμένο του πληθυσμό και μέχρι τότε ίσως να έχει περάσει η εποχή της σμηνουργίας και να απαλλαχτούμε οριστικά.

Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι καταστολής σμηνουργίας που αναφέρονται και σε μελισσοκομικά βιβλία όπως το να περιορίσει κανείς την βασίλισσα σε 2-3 πλαίσια για καμιά δεκαριά ημέρες ώστε να μειωθεί λίγο ο πληθυσμός και να ανασάνει το μελίσσι.

Υπάρχει επίσης η μέθοδος demaree η οποία ούτε λίγο ούτε πολύ λέει να τοποθετήσουμε τρίτο πάτωμα και να χαλάμε τακτικά τα βασιλοκελιά.

Υπάρχουν οι μέθοδοι swann και ferrar που δεν αξίζει ούτε αναφορά να κάνω.

Υπάρχει η μέθοδος demyth που λέει ότι η σμηνουργία προλαμβάνεται παίρνοντας σφραγισμένο γόνο από την κυψέλη και η μέθοδος jay-smith που λέει ότι η σμηνουργία αποφεύγεται αν χορηγήσουμε φρέσκο γόνο σε ένα σμήνος που είναι έτοιμο να φύγει.

Αυτό συμβαίνει σύμφωνα πάντα με την μέθοδο αυτή γιατί συνδέει την σμηνουργία με την περίσσια ποσότητα βασιλικού πολτού, δίνοντας όμως φρέσκο γόνο στο μελίσσι καταναλώνεται η ποσότητα βασιλικού πολτού που περισσεύει και το σμήνος δεν φεύγει.
Τέλος τα τελευταία χρονιά κυκλοφόρησε μια νέα μέθοδος από έλληνες μελισσοκόμους που λέει ότι όταν κάποιος γυρίσει την κυψέλη ανάποδα για περίπου 12 ώρες τότε οι μέλισσες από μόνες τους χαλάνε όλα τα βασιλοκελιά.

Φυσικά ο κάθε ένας επιλέγει τον τρόπο που τον εξυπηρετεί περισσότερο, αν όμως τίποτα δεν θέλει να κάνει από αυτά υπάρχει πάντα ο παλιός καλός τρόπος που θέλει τον μελισσοκόμο να χαλάει όλα τα βασιλικά κελιά πριν αυτά σφραγιστούν από τις μέλισσες.